از جمله گیاهان داروییبا ارزش دنیاست که در مناطق گرم و خشک و استانهای جنوبی کشور رشد میکند. صبر زرد گیاهی است با ظاهر بوتهای انبوه، پایا، همیشه سبز، شاداب و پر طراوت و ارتفاع حدود 60 سانتیمتر که ساقه چوبی کوتاه به ضخامت 5 الی 10 سانتیمتر و برگهای نیزهای شکل دارد که مستقیما به محور ساقه متصل هستند.
گیاه صبرزرد ، خاص مناطق آفریقایی است و به آن زنبق بیابانی یا صحرایی هم میگویند. البته در برخی کشورها با نامهایی چون «گیاه جاودانگی»، «گیاه دارویی» و «گیاه ملکه» نیز نامیده میشود.
وقتی برگ آن بریده شود، ژلی از داخل گیاه خارج میشود که اثر دارویی خارقالعادهای دارد. نام این گیاه از زبان عربی به سایر زبانها آمده است. در زبان عربی آلوئه به معنای «تند و تیز و تلخ» است. علت این نامگذاری به طعم و مزه مایع داخل برگ گیاه مربوط میشود. نخستین بار مصریها این گیاه را برای درمان زخم ها، سوختگیها و عفونتها به کار میگرفتند. پس از آنها یونانیها، اسپانیاییها و آفریقاییها به شیوهها و منظورهای مختلف از این گیاه استفاده میکردند. برای مثال شکارچیان آفریقایی از ژل آن بر بدن خود میمالیدند تا عرق نکنند و بدنشان بوی بد نگیرد.
از دهه 1930 به بعد، تحقیقات علمی و وسیعی روی ترکیبات و خواص دارویی این گیاه انجام شد و دریافتند ژل صاف شده این گیاه قدرت عجیبی در درمان زخمها و سوختگیها دارد.
منبعی ارزشمند از مواد دارویی و بهداشتی
آلوئه ورا یک گیاه با دوام با گلهای زرد است. اگر چه تنها برگهای این گیاه ارزش دارویی دارند، اما بخشهای مختلف برگها نیز برای اهداف گوناگونی مورد استفاده قرار میگیرند. ژل شفاف و سفتی از قسمتهای داخلی برگ ترشح میشود. بین این ژل و پوست بیرونی برگ، سلولهای خاصی حاوی مایع تلخ زرد رنگ قرار دارد. وقتی این مایع خشک میشود، سبب تولید شیره آلوئه میشود.
آلوئه از خانواده سوسن است. این گیاه با ظاهری شبیه به کاکتوس، گیاهی دائمی، گوشتی و آبدار است. گیاه آلوئه که به نام شاخ بزی نیز معروف است، در منزل و آپارتمان قابل نگهداری است. آلوئه ورا گونه وحشی این خانواده است که گرچه زینتی نیست اما معروف و پربهاست و یکی از منابع بسیار خوب مواد دارویی و بهداشتی به شمار میرود.
این گیاه بسیار زیبا به وسیله قلمههای ساقه تکثیر میشود و آن را دریک محیط پرنور پرورش میدهند.
گیاه آلوئه، شاخه گلدهنده زیبا با گلهای نارنجی دارد. وقتی گلهای نارنجی به بذر تبدیل میشوند، قابل رویش و جوانه زدن هستند.
گیاهی با ترکیبات شگفتآور
باید گفت در کمال شگفتی 96 درصد ساختمان ژل آلوئه ورا از آب تشکیل شده است. 4 درصد باقیمانده اما حاوی مواد فراوانی است که 75 نوع آن شناخته شدهاند، ترکیباتی که در ژل آلوئه یافت شدهاند از پلی ساکاریدها هستند که قادر به کاهش و ترمیم التهاب هستند. این ترکیب همچنین دارای ویژگی آنتی باکتریال و ضد میکروب است. آنتی اکسیدانهایی در قالب ویتامینهای آ،ب، ث، ای، آمینو اسیدها، روی، و اسیدهای چرب ضروری نیز در این ترکیب یافت میشوند. کلسیم و آلوئین نیز در آلوئه ورا موجود هستند، آلوئین ملینی بسیار قوی است.
این گیاه حداقل دارای 3 اسید چرب با خاصیت ضد التهابی است که برای معده، روده کوچک و روده بزرگ مفید است.
هیچ چیز این گیاه به تنهایی شگفتانگیز و خارقالعاده نیست. بلکه همراهی و یک جا جمع شدن تمام مواد مورد نیاز بدن از گروههای مختلف غذایی است که آن را منحصر به فرد کرده است. تجمع این مواد در درون یک گیاه واحد را میتوان به جمع شدن تعدادی نوازنده در یک گروه بزرگ موسیقی تشبیه کرد. همان طور که هر کدام آنها، هرگز و به تنهایی اثر و جاذبه اجرای گروهی و دستهجمعی را ندارند.
ژل آلوئه حاوی گلیکوپروتئین است که از تورم و درد جلوگیری و روند بهبود را تسریع میکند و همچنین حاوی پلی ساکارید است که رشد و ترمیم پوست را تحریک میکند. آنتراکوئین موجود در شیره آلوئه به عنوان مسهل موثر عمل میکند. این مواد شیمیایی در مقادیر کم، میتوانند از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری کنند. از ژل آن برای درمان زخمهای درونی و بیرونی نیز میتوان استفاده کرد. شیره این گیاه مسهل مفیدی است، اما چون میتواند سبب گرفتگی دردناک عضلات شود، غالبا استفاده نمیشود. با میزان مصرف کمتر، شیره آلوئه میتواند از سنگ کلیه پیشگیری یا اندازه سنگ را کوچکتر کند. این ماده به عنوان تسهیلکننده دفع مدفوع بویژه در افرادی که مبتلا به بواسیر هستند ماده مفیدی است.
صبر زرد در جزیره قشم
تاریخچه گیاه آلوئهورا و اثرات دارویی آن به 60 هزار سال پیش بازمیگردد. از گذشتههای دور، ژل این گیاه برای درمان زخمهای عفونی و ترمیم سوختگی و بریدگی مورد استفاده بوده است. با پیشرفت علم داروسازی و شناخت خواص دارویی گیاهان در نیمه قرن 20، ماده مسهل حاصل از عصاره برگ آلوئه شناخت شد و سالیان طولانی این گیاه برای استخراج مسهل قوی آن در جزایر کارائیب به طور مصنوعی کاشته میشد. این گیاه در جزیره قشم به علت سازگاری با شرایط آب و هوایی آنها رشد داشته و پراکندگی دارد. براساس اظهارنظر سالخوردگان قشمی، گیاه آلوئهورا یا صبر زرد از سالیان طولانی در جزیره قشم وجود داشته است و خاستگاه آن آفریقاست. به نظر میرسد طی قرون گذشته این گیاه توسط بازرگانان یا جهانگشایان به جزیره قشم حمل شده و به علت اثرات شفابخش آن، به گیاه معجزهگر مشهور است.
مرکز پژوهشهای بیوتکنولوژی خلیج فارس منطقه آزاد قشم، کارخانه تولید صنعتی آن را با ظرفیت سالانه 200 تن ژل و پودر آلوئه طراحی و تدوین و دانش فنی آن را به یک شرکت خصوصی واگذار کرده است.
پشتوانه این واحد صنعتی، کشت و پرورش آلوئه به مساحت 50هکتار است که 5 هکتار توسط منطقه آزاد قشم کاشته شده و 15 هکتار آن توسط شرکت خصوصی در دست آماده سازی برای کاشت است و لازم است 30 هکتار دیگر نیز توسط مردم جزیره کاشته شود.
توسعه کاشت آلوئهورا توسط مردم جزیره قشم صرفنظر از تامین ماده اولیه کارخانه در دست احداث، زمینهای مناسب برای ایجاد اشتغال بومی و ایجاد فضای سبز (در زمینهای ساحلی و غیرقابل استفاده کشاورزی و بینیازی آن به آب شیرین و آبیاریدائم) است.
بسیاری از محققان بر این اعتقادند که خواص آلوئه و نقش دارویی آن در تحولات صنایع دارویی مشابه با شناخت آسپیرین در قرن 19 و مصرف آن توسط میلیونها انسان برای کاهش تب، درد و تورم در سراسر جهان است. هزاران بیمار قلبی از آسپیرین به عنوان ماده ممانعتکننده از بروز لخته خون استفاده میکنند.
در واقع خواص متعدد دارویی شناختهشده در آلوئهورا باعث شده است تا آن را گیاه قرن بیستم بنامند.
نظرات شما عزیزان: